11 kwietnia 2020 r. – 75. rocznica
wyzwolenia obozów koncentracyjnych
Buchenwald i Mittelbau Dora
Z okazji 75. rocznicy wyzwolenia obozu koncentracyjnego Buchenwald, 11 kwietnia 2020 roku, na wzgórzu Ettersberg rozlegnie się dźwięk buchenwaldzkiego dzwonu.
My, byli więźniowie obozu koncentracyjnego, ich potomkowie i bliscy, nosiciele pamięci, a także obywatelki i obywatele, zamierzaliśmy spotkać się na Ettersbergu, aby oddać hołd zmarłym, wspominać i rozmyślać. Dla uczczenia pamięci ofiar chcieliśmy się zebrać także w Nordhausen i w innych miejscach, gdzie znajdowały się podobozy.
Niestety, tragiczne wydarzenia związane z epidemią koronawirusa nie pozwalają nam na realizację naszych planów. Ocalali nie przybędą ani na spotkanie z publicznością do Niemieckiego Teatru Narodowego w Weimarze, ani na place apelowe Buchenwaldu i Dory, nie będą także mogli spotkać się z uczniami i młodzieżą. Zabraknie nam wspaniałych chwil spędzonych na przyjacielskich rozmowach z byłymi więźniami. Nie usłyszymy ich głosów. Przy tym ich obecności nie da się niczym zastąpić, gdyż to ona nadaje ich przesłaniu wielką moc. Ich sposób zachowania i osobowość ożywiały karty historii pozornie pokryte grubą warstwą kurzu.
Niniejsze obchody zawsze były okazją do upamiętniania przeszłości oraz szukania wyjaśnień dla tego, co się wydarzyło. Jedocześnie pozwalały nam przeżywać wzniosłe chwile ponownych spotkań i braterstwa.
Covid-19 przerwał tę dynamikę. Epidemia wyciągnęła na światło dzienne nasze słabe i mocne strony, pokazała nam, jak bardzo z jednej strony jesteśmy skupieni na sobie, a z drugiej strony, jak silne są nasze humanitarne dążenia. Unaoczniła nam paradoksalną sprzeczność między koniecznością samoograniczenia i wielką energią, którą trzeba spożytkować na okazywanie solidarności.
Sytuacja nakazuje nam zadawać sobie podstawowe pytania, a jednocześnie otwiera przed nami nowe perspektywy. Nasza refleksja powinna skupić się wokół kwestii, jak będziemy kształtować przekaz ku przestrodze i upamiętnianiu ofiar w konkretnych, historycznych miejscach ich cierpień, aby nadal działać w duchu Przysięgi Buchenwaldzkiej.
75 lat temu więzień polityczny Hans Eiden jako starszy obozowy zawołał: „Towarzysze! Jesteśmy wolni!“
Polityczna organizacja ruchu oporu w obozie odniosła istotne zwycięstwo. Jednak radość przeplatała się z żałobą po tych, co nie dożyli tej chwili. Ponad różnicami narodowymi, światopoglądowymi, kulturowymi, życiowymi ambicjami i różnicami zdań z pamięci o ofiarach zrodziło się solidarne przeświadczenie, wyrażone w słowach Przysięgi Buchenwaldzkiej:
„Zniszczenie nazizmu wraz z korzeniami jest naszym hasłem.
Budowa nowego świata pokoju i wolności jest naszym celem.“
To bezwarunkowe zobowiązanie stało się spuścizną.
Międzynarodowy Komitet Buchenwald-Dora i Komanda (IKBD) jest jej dziedzicem i jego zadaniem jest zachowanie tej spuścizny.
IKBD kieruje się w swoich działaniach stanowczą wolą zniszczenia nazizmu i faszyzmu. To te ideologie doprowadziły do rozkwitu nacjonalizmu i do dyktatury, do gloryfikacji przemocy i wykluczenia, do nienawiści, zbrodni i ludobójstwa, czego rezultatem była wojna totalna.
W duchu Przysięgi Buchenwaldzkiej zdecydowanie odrzucamy dokonane przez Parlament Europejski ahistoryczne zrównanie „wszystkich ofiar reżimów totalitarnych i autorytarnych“.
Z wielkim zaniepokojeniem IKBD przyjął do wiadomości doniesienia o tym, że na szczeblu samorządowym urzędy zignorowały zastrzeżenia dotyczące komercyjnego wykorzystania autentycznych miejsc pamięci, które sformułowano dla ocalenia historycznych miejsc podobozów Buchenwald i Mittelbau Dora. I tak prawicowym ugrupowaniom udało się urządzić ośrodek treningowy sportów walki na byłych terenach zakładowych firmy HASAG w Lipsku, a miasto Mühlhausen wydało pozwolenie na budowę muzeum kiełbasy z grilla w bezpośrednim sąsiedztwie miejsc pamięci.
IKBD szanuje i wspiera pracę Fundacji Miejsc Pamięci Buchenwald i Mittelbau-Dora. Składa także podziękowania za zaangażowanie moralne i polityczne Wolnemu Krajowi Turyngii i jego urzędom, miastu Weimar oraz wszystkim gremiom pracującym na rzecz zachowania pamięci.
IKBD – sam lub wraz z międzynarodowymi komitetami innych obozów koncentracyjnych – zawsze potępiał rasizm, antysemityzm i wszelkie akty piętnowania Sinti i Romów oraz migrantów. Przeciwstawiał się odruchowi wykluczania tych ludzi ze społeczeństwa, a teraz zobowiązuje się do kontynuacji tej walki.
Doświadczenia mrocznych lat hitleryzmu i słowa internowanych w obozie więźniów wniosły decydujący wkład do uchwalenia najważniejszych postanowień służących zachowaniu pokoju między narodami i postępowi społecznemu i kulturowemu. Jesteśmy z tego dumni i naszym obowiązkiem jest dopilnowanie, aby nie popadło to w zapomnienie.
Najnowsze kierunki rozwoju politycznego w Turyngii i w Niemczech oraz rozwój sytuacji w wielu innych krajach Europy, Azji i Ameryki stanowią niemałe wyzwanie, gdyż owe trendy osiągają zastraszające rozmiary. Stoją one w głębokiej i zasadniczej sprzeczności z wartościami zawartymi w Przysiędze Buchenwaldzkiej.
Zadaniem IKBD jest pokazywanie przyczyn i skutków nazizmu i faszyzmu, zachowanie pamięci o ofiarach internowanych w obozach koncentracyjnych i przekazanie ich spuścizny potomnym. Jest to nadal naszym obowiązkiem, gdyż 75 lat po wyzwoleniu obozu Buchenwald wciąż nie ma jeszcze świata pokoju i wolności, świata sprawiedliwości i poszanowania godności każdego człowieka.
Międzynarodowy Komitet Buchenwald-Dora i Komanda
Dominique Durand, Przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Buchenwald, Dora i Komanda